

“Идет война народная!” – кто не знает этого припева знаменитой “Священной войны”, под звуки которой с Белорусского вокзала бойцы уходили на фронт?
«Партизанское движение на территории Беларуси имело общенародный характер. К концу 1941 года в рядах партизан сражались 12 000 человек в 230 отрядах, а численность народных мстителей к концу войны превышала 374 тыс. человек. Они были объединены в 1255 отрядов, из которых 997 входили в состав 213 бригад и полков, а 258 отрядов действовали самостоятельно» – это всего лишь краткая сухая справка из энциклопедии.
Именами белорусских партизан – Героев Советского Союза названы многие улицы города Минска: Захаров, Ливенцев, Козлов, Кабушкин, Казинец, Казей, Лобанок…
А есть еще «живая», незапротоколированная народная память. Что это за память? Это песни, пословицы, двустишья. И порой эта память может рассказать о пережитом не меньше, чем документы, архивы, цифры и карты.
Собирать народный военный фольклор стали сразу же, после освобождения – как и экспонаты для первого в Советском Союзе Музее Великой Отечественной войны. И сегодня мы можем увидеть, услышать войну – «не ту, что была по учебникам пройдена».
Прочитай 20 белорусских поговорок о войне и ты поймешь, почему твои деды и прадеды оказались непобедимы:
***
Тот герой, хто прыняў бой.
***
Ішоў да нас ваякам, а назад поўз ракам.
***
Кожны куст для фрыцаў рызыка, – трасе іх трасца, бяруць іх дрыжыкі.
***
Лавіць авец і фрыц маладзец, а як зловяць падлеца, дык ён сам як аўца.
***
Кожнай фашысцкай гадзіне вісець на перакладзіне.
***
Сорак фрыцаў, двое нас, ды смякалка пра запас.
***
Фашысту служыць – рабом быць.
***
Гітлер хваліцца, а фрыцы валяцца.
***
Дзе партызаны жывуць, там фрыцы мруць.
***
Дзе партызаны пройдуць, там фрыцы дохнуць.
***
Гітлеру дух вон і кішкі на тэлефон.
***
Бі немца-сатану! Ударыш на Беларусі – адгукнецца на Дану!
***
Дасі фашысту ў рабро – зробіш сабе дабро.
***
За наша жыта многа ворагаў пабіта.
***
Фашыстаў баяцца – рабом заставацца.
***
Фашысты для нас яму капалі, але самі ў яе папалі.
***
Фашысцкі лад – пятля ды кат.
***
Хацеў Гітлер Маскву пабачыць, але вочы на лоб павылазілі.
***
Што партызану здорава, тое фрыцу смерць.
***
Мы і там, мы і тут – так і Гітлеру капут!
А.В. Волков. Мы ад нечысці ачысцім землі, воды, неба сінь… 1944
Источники:
- Беларускія народныя прыказкі і прымаўкі / Зб. склалі: П. Ахрыменка, М. Буцко. – Гомель, 1956. – 83 с.
- Беларускія прыказкі, прымаўкі, фразеалагізмы / Склаў Ф. Янкоўскі. – Мінск: Беларуская навука, 2004. – 493 с.
- Шкраба, І.Р. Крынічнае слова. – Мінск: Мастацкая літаратура, 1987. – 285 с.